Adviseurs van dit project
Wat hebben Finding Nemo, Harry Potter en King Arthur met elkaar gemeen? Ja, het zijn allemaal films, én ze zijn alle drie opgebouwd via hetzelfde patroon; dat van de Reis van de Held. Het was de Amerikaanse hoogleraar, cultuurfilosoof en auteur, Joseph Campbell die ontdekte dat alle grote verhalen een wonderlijke overeenkomst hebben. Volgens hem is er één groot oerverhaal, een verhaal met archetypische patronen. Hij maakte de bedoeling van dit grondpatroon duidelijk: samenvallen met je eigen wezen, je eigen zelf. Dit legde hij vast in “the Hero with a thousand faces” dat uitkwam in 1949. Voor ons is de reis van de held een inspiratiebron. We werken namelijk voor een groot aantal opdrachtgevers die dagelijks met transities bezig zijn en daarom in feite zelf ook in transitie zijn. Eigenlijk zijn we allemaal altijd wel op weg in een grote of kleine versie van de reis van de held.
Wie het verhaal van de reis van de held kent en ook een en ander van transities weet, ziet vast een aantal overeenkomsten. De reis van de held start bij de oproep tot avontuur – er moét iets veranderen - en gaat via een reis waarin de held veelvuldig getest wordt, naar de verandering: het geleerde is verankerd in de realiteit. Het originele patroon kent 12 stappen. Voor wie bekend is met storytelling is het vaak genoeg om deze 4 stappen te onthouden: Thuis, Queeste, Test, Shift. Voor wie professioneel met transities bezig is (denk aan energie, klimaat, omgeving, landbouw, financiën) ziet al snel de parallellen.
Wij ook, laten we ons hier nu richten op de energietransitie en niet al te ver teruggaan in de tijd. Het verdrag van Rome uit 1957 is een mooi startpunt. In feite werd de noodklok toen al geluid. Hij werd alleen slechts door een klein aantal mensen écht gehoord. Toen ik in 2011 voor energiebedrijf Alliander werkte, kwam ik voor het eerst in aanraking met het gedachtengoed van Jan Rotmans, professor en hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus universiteit. Zijn werk en zijn persoonlijke ontwikkeling passen een op een in het oerverhaal van reis van de held. Twintig jaar geleden voelde hij de noodzaak om in actie te komen. In de jaren rond 2010 werd hij steeds meer gevraagd om te ‘spreken in zaaltjes’ zoals hij het recent noemde in een interview voor De Balie. Het maakte hem vaak eenzaam zei hij. Hij kon roepen wat hij wilde, maar waar bleef de actie? In hetzelfde interview van 20 december 2021 zei hij dat hij nu, zoveel jaar later eindelijk samenvalt met de tijd waarin hij leeft. In een notendop: hij heeft de 12 stappen van de reis doorlopen. Met een succesvol boek ‘Omarm de Chaos’ en een land wat eindelijk met hem meeloopt tijdens de reis, valt hij inderdaad samen met de tijd.
Bij PDR willen we deze transitie graag van binnenuit begeleiden. Met draagvlak voor oplossingen die op termijn voor alle lagen in de bevolking welvaart brengen. Voor mensen die dicht of ver van de transitie afstaan, die er dagelijks mee werken, of de berichten in het nieuws scannen; het is ontegenzeggelijk waar: we leven in een tijdperk van transitie. Die zijn vaak een beetje eng, ongewis en chaotisch. Daarom heet het boek van Campbell ook de reis van de HELD. Uiteindelijk verslaat de held zijn demonen (angst, onzekerheid, wantrouwen) en komt na zijn reis uit in een wereld die beter is dan bij zijn vertrek. Transities zijn wat dat betreft heel normaal. Let maar eens op tijdens de volgende film die u gaat kijken. Welke stappen maakt de held, waar is de oproep, wat zijn de testen, de helpers en de vijanden? Of, nog leuker misschien: op welk punt van uw eigen reis staat u nu? Kom eens met ons sparren!